Từ xưa đến nay, trong chốn thiền môn, các bậc Trưởng lão cao Tăng luôn là tấm gương sáng, được hàng hậu học xem như mặt trời đúng ngọ, phát tâm lễ bái, tham vấn tầm cầu để căn lành tăng trưởng, nghiệp xấu tiêu trừ, tham lễ các bậc cao minh, để tiến tu, bỏ ác làm lành, tự tha lưỡng lợi.
Từ xưa đến nay, trong chốn thiền môn, các bậc Trưởng lão cao Tăng luôn là tấm gương sáng, được hàng hậu học xem như mặt trời đúng ngọ, phát tâm lễ bái, tham vấn tầm cầu để căn lành tăng trưởng, nghiệp xấu tiêu trừ, tham lễ các bậc cao minh, để tiến tu, bỏ ác làm lành, tự tha lưỡng lợi. Quả thật, ở đâu có dấu chân của các Ngài, thì ở đó Phật pháp được hưng long, thiền môn hưng thịnh.
Những ngày đầu Xuân, chúng con có dịp trở về các chốn Tổ thiền quy để chiêm bái, đảnh lễ Phật Tổ. Trong hành trình ấy, chúng con may mắn được đảnh lễ, diện kiến đức Đệ tam Pháp chủ GHPGVN, được lắng nghe những lời sách tấn rất mộc mạc, chân phương nhưng vô cùng quý giá của Ngài. Như một ngôi sao sáng trên bầu trời đêm bất diệt, cuộc đời Ngài hơn hết còn là tấm gương cho hàng hậu học chúng con theo đuổi lý tưởng thiêng liêng của người xuất sĩ.
Hòa thượng dạy: “Khi tôi năm tuổi, trốn cha bỏ mẹ, từ anh chị em, xuất gia tìm Thầy học đạo. Đã không dám mưu cầu thành Phật thành Tổ, chỉ biết rằng, làm sao vào được cửa chùa là mãn nguyện. Mình nghiệp dày phước mỏng, thiện căn ít ỏi, tư chất ám độn, chỉ mong dù cày sâu cuốc bẫm, gánh nước quét nhà, thỉnh chuông gõ mõ, dọn nhà vệ sinh, thông cống rãnh… Việc gì của nhà Phật mà không công đức, hơn hẳn thế gian tầm thường, nguyện không chán ngán! Việc nhà chùa tuy giống thế gian, nhưng tinh thần, ý nghĩa thì khác nhau như trời với đất.
Vì thế, làm gì, học gì, gian khổ khó khăn, thị phi, đơn độc gì chăng nữa cũng không sờn chí, nhất tâm cố gắng làm thật xuất sắc. Ngót 100 năm đã trải qua, thành nếp. Nay tạm rút ra bài học là, tu hành thật thà là tự tâm vui vẻ thoải mái, quen thuộc gắn bó, không muốn xa rời với kinh sách, chuông mõ, với tụng kinh niệm Phật, với chấp tác, với khổ ải, với cô quạnh, với cơm hẩm canh suông… gọi là chèo thuyền ngược dòng, đi ngược dòng đời. Quả thật, chỉ có thế, không có gì là phức tạp hay bí mật”.
Hơn một lần được về đảnh lễ quý Ngài, nhưng mỗi lần về, lại mang đến cảm xúc khác nhau toát ra từ cuộc đời của những bậc chân tu thật học. Thật hữu duyên cho những ai được một lần đặt chân đến ngôi chùa Giáng, Phú Xuyên, Hà Nội (ngôi chùa Hòa thượng tu học), mới có thể thật sự cảm nhận được sự bình yên, tĩnh mặc toát ra từ một con người phạm hạnh. Bởi xưa kia, cuộc sống quá khó khăn khốn khổ không thể nói hết, nhưng đến nay điều kiện sinh hoạt đã đổi thay. Vậy mà, Ngài vẫn như xưa, tuyệt nhiên không hề thay đổi. Nề nếp của các bậc cổ đức luôn được Ngài kế thừa và gìn giữ.
Trong tâm tưởng chúng con, quý Ngài luôn là bậc mô phạm, vừa đạo cao đức trọng, vừa cương nghị rắn rỏi, lại mát mẻ hiền từ như cây tùng cây bách vạn niên. Nét thiền sâu lắng mà thanh thoát, nhẹ nhàng của chư vị như soi rọi tận tâm can những người sơ cơ học đạo, khiến chúng con dù chỉ nghe danh hay mỗi lần có diễm phúc đến gần, đều cảm nhận một vùng năng lượng bình yên và mát mẻ.
Hình ảnh những vị cao Tăng thạc đức như đức Pháp chủ, cố HT. Đệ nhất Pháp chủ GHPGVN Thích Đức Nhuận, cố HT. Thích Thanh Bích (Tổ Hội), HT. Thích Thanh Từ (Ôn Trúc Lâm), HT. Thích Nhất Hạnh (Ôn Làng Mai)… đã thầm lặng đi vào tâm thức chúng con không phải bằng địa vị, cũng không phải bằng danh tiếng lẫy lừng, mà đơn giản là những lời nói từ hòa, những bước chân thảnh thơi, những cử chỉ nhẹ nhàng đẹp như một bài thơ thiền “vô ngôn hữu ý”.
Bài học từ thân giáo nơi quý Ngài là một phương thức quan trọng trong ba phương thức giáo dục của nhà Phật: thân giáo, khẩu giáo và ý giáo. Bởi dù người dạy có ý tưởng hay, lời nói đẹp mà thân hành không trang nghiêm, lời nói không đi đôi với việc làm thì làm sao tạo ra sức thuyết phục và chuyển hóa hội chúng. Do vậy, thân giáo là chuẩn mực, là quy phạm để chúng ta tự nhìn lại chính mình. Vì thật khó có thể dạy người phải làm như thế này, không nên làm như thế kia, khuyên răn người đừng phạm lỗi lầm v.v… trong khi chúng ta vẫn còn nhiều lầm lỗi. Nếu thân mà không nghiêm, việc làm không chánh trực thì chắc chắn dù nói lời hay, ý đẹp, đều không có giá trị giáo dục, chuyển hóa người khác.
Và trên bước đường tu học, mỗi khi gặp chướng duyên, chúng con luôn nhớ nghĩ về hình ảnh của đức Hòa thượng, và chiêm nghiệm những bài học về thân giáo của quý Ngài. Cuộc đời giản dị ấy mãi là những bài pháp vô ngôn tuyệt vời nhất, và mãi là hành trang mang theo trong suốt hành trình của những người khất sĩ.
Tâm Nhật
